انتقال تفکر شهدا به نسل امروز ضروری است
نوید شاهد استان زنجان، چندی پیش «سیده الهه موسوی» برای کتاب «جنگ به روایت لبخند» از استان زنجان در بخش نویسندگان نوقلم در جشنواره سرخ نگاران برگزیده شد. او متولد بیست‌وسوم مهرماه سال ١٣٧٩ است. علاقه اش به نوشتن در سن سیزده سالگی پایش را به کارگاه‌های نویسندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باز کرد. اکنون شش سال از قلم زدن او در حوزه داستان و خاطره می‌گذرد و نتیجه زحمات تمام این سال ها، نگارش خاطرات جانباز (احمد محمدی) در کتابی تحت عنوان «جنگ به روایت لبخند» است که در سال 97 انتشار یافت. او از سال 1393 تاکنون در جشنواره‌ها و مسابقات مختلف عناوین و رتبه‌های بسیاری را از آن خود کرده است. نوید شاهد زنجان شما را به مطالعه مصاحبه با این نویسنده جوان دعوت می‌کند.
نوید شاهد زنجان: در زنجان متولد شده‌اید، لطفا بگویید شروع این زندگی هنری برای شما چگونه رقم خورد؟
موسوی: شهر من که تمام اتفاقات ناب زندگی ام از آنجا کلید خورده، زنجان است. در همین دیار قد کشیدم، بزرگ شدم و در مدارس همین جا درس خوانده ام. حالا با یک مدرک دیپلم در رشته ریاضی و فیزیک در واپسین روزهای 19 سالگی ام، به امید خدا خودم را برای کنکور سراسری امسال آماده می کنم. در تمام این سال های کوتاه عمرم، تلاش کرده ام که بتوانم خدمتی برای جامعه‌ام کرده و فرد مفیدی واقع شوم. از دوران کودکی‌ام به ادبیات علاقه داشتم و همین مهر به کاغذ و قلم باعث شد تا به طور جدی وارد حوزه نوشتن شوم.
نوید شاهد زنجان: از چه زمانی وارد عرصه هنر شدید؟
موسوی: شاید خیلی دور از ذهن نباشد که یک مهرماهی زاده پاییز بخواهد قدم در دنیای ادبیات بگذارد. از وقتی که به یاد دارم دوران کودکی ام را میان قفسه‌های رنگارنگ و دنیای خیال انگیز کتاب‌ها گذرانده ام. از همان دوران، کتاب های زیادی می‌خواندم و دلم می خواست خودم هم بتوانم صاحب یک اثر ارزشمند باشم. علاقه من به نوشتن با سرودن اشعار بداهه در 12 سالگی ام، پررنگتر شد و این مسیر مرا به کارگاه های نوشتن خلاق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشاند. کانون، دریچه تازه ای بود که چشم هایم را به روی جهان شعر و داستان باز و پایم را در حوزه نوشتن محکم تر کرد. بعدها، با لطف خداوند و حمایت های بی دریغ مربی هایم در کانون که بی شک آشنایی با آنها برایم یک موهبت الهی بود، تصمیم گرفتم در این عرصه به طور جدی و مستمر قلم بزنم. این شوق به نوشتن با حضور در کارگاه های پیشرفته داستان کانون پرورش فکری، فعالیت در انجمن های ادبی مختلف مانند انجمن ادبی سپیدار کانون، همکاری با سازمان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان زنجان و حوزه هنری استان زنجان ادامه پیدا کرد و به شکوفایی رسید.
نوید شاهد زنجان: چه کسی و یا چه موضوعی مشوقتان بوده است؟
موسوی: شاید بتوانم بگویم که بعد از علاقه و شوق فراوانم برای نوشتن، مربی پر تلاشم خانم مریم بیات تبار، مشوق اصلی‌ام برای تولید آثارم بوده و من هیچگاه زحمات او را فراموش نخواهم کرد. با وجود همه اینها، اگر همراهی های مادرم و مهربانی های بی دریغ پدر عزیزم در این مسیر نبود، هرگز امکان نداشت در این راه موفق شوم. همان لبخندی که از موفقیت های من روی لب های پدر و مادرم می نشیند، کافی است که به من جانی دوباره برای قلم زدن بدهد.
نوید شاهد زنجان: در چه رشته هنری به صورت حرفه‌ای فعالیت می کنید؟ دلیل انتخاب این رشته چه بوده است؟
موسوی: حرفه تخصصی من نویسندگی است که از همان دوران کودکی به این رشته علاقه‌مند بودم. از دلایل انتخابم برای این رشته هیچ چیزی نمیتوانم بگویم به جز مهر بی اندازه و عشق بی نهایتم به قلم و کاغذ که ناخودآگاه از 12 سالگی ام پایم را کشاند به محافل و انجمن های ادبی. من در مسیر این انتخابم، حتی یک لحظه هم شک نکرده یا پشیمان نشده ام و هیچگاه چیزی به جز ادامه دادن به این عشق لذت بخش، در فکر و قلبم نبوده است. همین شوق و علاقه فراوانم به نوشتن بود که مزید بر علت شد تا پا به دنیای ادبیات بگذارم و عاشقانه قلم بزنم. نوشتن را با داستان شروع کردم و در دنیای قصه ها بزرگ شده ام. در تمام این سال ها داستان نویسی را قرص و محکم پیش بردم و با کمک خدا و تلاش های خودم توانستم در جشنواره های ملی و استانی مختلف، همچون کنگره‌های ملی و بین المللی امام رضا (ع)، مهرواره کشوری داستان آفرینش و جشنواره شعر و قصه استان زنجان و... برگزیده شوم و آثارم در مجموعه داستان‌های مخصوص آن جشنواره ها به چاپ برسد. از دیگر موهبت هایی که به لطف خداوند برایم رقم خورد، کسب مقام دوم کشوری در رشته انشای نماز سی و هفتمین دوره مسابقات قرآن، عترت و نماز دانش آموزی بود که در سال 98 برگزار شد.
نوید شاهد زنجان: درباره انگیزه نگارش کتاب در حوزه دفاع مقدس بگویید. چه تجربه‌ای برایتان داشت؟
موسوی: نگاه من به زندگی همیشه با دید یک نویسنده ای بوده که در این دنیای مادی چیزهایی فراتر از دیدنی های ظاهری را ببینم و از ناگفته هایی بگویم و بنویسم که شاید فراموش شدن حقشان نباشد. به همین خاطر بود که وقتی نوشتن از جنگ و روایت از خاطرات پشت جبهه به من پیشنهاد شد، خدا را شکر کردم و با رویی باز وارد این حوزه شدم. روایت کردن از دنیای جنگ، در عین تلخی‌های خاص خودش، تجربه تازه و فراموش نشدنی برایم بود که درکم را از زندگی بسیار عمیق و ذهنم را بزرگتر کرد. «جنگ به روایت لبخند» اولین کتاب به چاپ رسیده من است و من افتخار میکنم که اولین کتابم در حوزه خاطره و نوشتن از دلیری های بی دریغ رزمنده های کشورمان در دوران هشت سال دفاع مقدس است. امیدوارم که باز هم لیاقت نگارش در عرصه خاطره نگاری و روایت از جانبازان و شهدایی که روزهای آسوده امروز را برایمان ساختند، داشته باشم و بتوانم گوشه کوچکی از دینم را به شهدای بزرگمان ادا کنم.
موسوی: نگارش کتاب «جنگ به روایت لبخند» لحظه لحظه اش شیرین بود. همان موقع که مصاحبه های این کار به دستم رسید فهمیدم فرصتی برایم پیش آمده که می توانم با تکیه بر همه توانایی هایم، تجربه ای ناب از جنس نوشتن را برای خودم بسازم. با اینکه حجم خاطرات بالا بود و نگارش خاطرات زمان نسبتا زیادی را به خود اختصاص داد، ولی همکاری خوب و خاطرات دلنشین آقای احمد محمدی، راوی گرم و صمیمی کتاب «جنگ به روایت لبخند» که در طول چاپ این کتاب با صبوری همراهیم کردند، خستگی های کار را از تنم بیرون می کرد. «جنگ به روایت لبخند» کتابی است با زبان طنز و صمیمی که روایتگر لبخندهای پنهان و ناگفته رزمنده هایی است که پشت جبهه های جنگ دیروز، لبخندهای امروز را آفریده اند.
نوید شاهد زنجان: از موفقیت‌های کتابتان برایمان بگویید.
موسوی: کتاب «جنگ به روایت لبخند» به همت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان زنجان به چاپ رسیده و به لطف خدا، این کتاب توانسته به عنوان کتاب ملی سال 98 برگزیده شود و همچنین با کتاب «جنگ به روایت لبخند» توانستم در کنگره ملی سرخ نگاران که در سال 98 برگزار شد، به عنوان نوقلم موفق استان زنجان شناخته شوم و این موضوع برایم بسیار ارزشمند و انگیزه بخش بود.
نوید شاهد زنجان: امروزه نسل جدید برای ارتباط گیری با نسل شهدا به چه چیزی نیاز دارد؟
موسوی: من فکر میکنم شناخت و اطلاعات درست و دقیق ما از شهدایمان خیلی می تواند در این موضوع موثر باشد. متاسفانه بیشتر نوجوانان امروز ما، حتی شهدای شهر خودشان را درست نمی شناسند و عملا ارتباط آن چنان قوی و درستی هم با شهدا و جانبازانمان ندارند. خب این کاملا طبیعی است که وقتی یک نفر از چیزی شناخت و اطلاعات نداشته باشد، نمی تواند با آن ارتباط بگیرد. من فکر می کنم باید شناخت درستی از شهدا و نحوه زندگیشان به نسل امروز ارائه بدهیم، اما نه هر اطلاعاتی با هر شیوه نگارشی. به عنوان یک نویسنده تازه کار که در این حوزه قلم زده ام و به خوبی روحیات هم سن و سالان خودم را می شناسم، باید بگویم که نسل امروز ما به شدت از شنیدن شعار و مطالب غیر واقعی بیزار است. مخاطب امروز، بسیار مخاطب زیرکی است که هر حرفی را باور نمی کند و با هر نظری کنار نمی آید. خواننده امروز به خوبی می داند چه چیزی را باید باور کند و چه چیزی را نه. من فکر می کنم همه ما در شناساندن درست شهدایمان به نسل جدید، کوتاهی کرده ایم. به نظر من همه کسانی که می توانند در این زمینه کاری کنند و نقشی داشته باشند همچون جامعه فیلم سازان، نویسندگان و تمام کسانی که در این عرصه می توانند نقش آفرین باشند حتی خودم، باید تلاش کنند که واقعیت های زندگی شهدا را به طور باورپذیر و ملموس برای نسل جدید بیان کنند.
من بعد از تجربه نوشتن « جنگ به روایت لبخند » با آگاهی به این مورد، تصمیم گرفتم که به طور جدی در بازنمایاندن زندگی شهدا قلم بزنم و نهایت تلاشم را بکنم که دید درستی از واقعیت شهدایمان به دست نسل های آینده مان برسد.
نوید
شاهد زنجان: آیا برای نزدیکی هنر به موضوع دفاع مقدس موانعی هم وجود دارد؟
موسوی: نوشتن از دوران هشت سال دفاع مقدس سختی ها و محدودیت های خود را دارد که از عهده هرکسی برنمی آید. در خاطره نگاری مستند بودن روایت ها و خاطرات از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل در این حوزه، نویسنده از آزادی زیادی برای به کارگیری تخیل خود برخوردار نیست. خاطره نگاری برعکس داستان نویسی از لطافت و انعطاف در بیان رویدادها و نحوه نگارش برخوردار نبوده و همه چیز مطلقا دست نویسنده نیست. برای نگارش در این حوزه لازم است که نویسنده اطلاعات درست و دقیقی از دوران جنگ تحمیلی، نام عملیات های آن دوران و زمان و مکان وقوعشان داشته باشد. گاهی در طول کار پیش می آید که ما بخواهیم با رزمنده هایی به غیر از راوی خودمان صحبت کنیم تا اطلاعات لازم را به دست بیاوریم. متاسفانه گاهی پیش می آید که اطلاعات لازم در دسترس نبوده و به نتیجه ای نمی رسد.
نوید شاهد زنجان: در حوزه چاپ و انتشارات چه شرایطی در کشور حاکم است و شما به عنوان یک نویسنده چقدر از این شرایط تاثیر می پذیرید؟
موسوی: از لحاظ چاپ اثر و کار با انتشاراتی ها همیشه مشکلاتی هست! مخصوصا الان که با گران شدن کاغذ و بالا رفتن هزینه چاپ، انتشار کتاب ها زمان زیادی می برد. انتشاراتی های قوی که خیلی در شناخته شدن اثر موثر هستند، با تازه کارها معمولا همکاری نمی کنند. ما در عرصه نوشتن آثار ارزشمند کمبودی نداریم. اما متاسفانه تنها برخی از این کتاب ها هستند که بطور گسترده شناخته می شوند. به نظر من این موضوع علت های مختلفی می تواند داشته باشد؛ مانند انتشاراتی که کتاب را چاپ می کند. این کاملا طبیعی است که کتاب های منتشر شده از انتشاراتی های معروف، مخاطبان بیشتری هم نسبت به بقیه کتاب ها داشته باشند. اما موضوع مهم دیگر حمایت برخی نهادها در تبلیغ این کتاب ها است که تاثیر قابل توجهی در شناساندن کتاب ها دارند. با همه اینها، وجود این مشکلات نمیتواند دلیلی بر ادامه ندادن این مسیر و متوقف شدن باشد.
نوید شاهد زنجان: امروزه شاهد تولید آثاری در حوزه ایثار و شهادت هستیم که گاه مخاطبان قابل توجهی را به سوی خود جذب می کند. نظر شما درباره علت این موضوع چیست؟
موسوی: البته که نمی شود منکر کیفیت بالای برخی از این آثار در نحوه نگارش و بیان خاطرات دوران جنگ شد؛ کتابی که با زبان ساده و صمیمی نوشته شود و بتواند با مخاطب ارتباط ملموس و درستی برقرار کند، حتما کتاب خواندنی خواهد بود. به نظر من بطور کلی نحوه نگارش و بیان خاطرات با نگاه نو و تازه در جذب مخاطب تاثیر بسزایی دارد. نوشتن از خاطرات جنگ، در عین اینکه ساده به نظر می رسد، پیچیدگی های خاص خودش را دارد که اتفاقا نویسنده ای که بتواند از مرز این پیچیدگی ها و سخت گویی ها بگذرد و با زبان ساده و امروزی با مخاطب حرف بزند، حتما می تواند خالق اثری ملموس و خواندنی باشد. کتاب هایی که در این حوزه شناخته شده اند، به جز در نظر گرفتن بحث انتشارات و تبلیغ، غالبا کتاب هایی هستند که به زبان ساده و با زاویه ای تازه، از جنگ و خاطراتش روایت می کنند. به همین دلیل هم موفق هستند. خوشبختانه امروزه کتاب های دفاع مقدس، مخاطبان خاص خود را پیدا کرده و البته که روزبه روز شاهد روی آوردن بیشتر مردم به این قبیل کتاب ها هستیم.
نوید شاهد زنجان: چه مواردی به بالندگی فرهنگ ایثار و شهادت در عرصه هنر کمک می کنند؟
موسوی: فرهنگ ایثار و شهادت، فرهنگی ارزشمند و غنی است که هر چقدر بخواهیم از آن حرف بزنیم، باز هم کم است. حرف زدن از شهدا هیچ وقت کافی نیست؛ آن هم شهدایی که غریبانه و عاشقانه جان دادند اما شعار ندادند؛ حرف هایشان را با عملشان و با جانفشانی هایشان فریاد زدند. حالا ما باید از آنها بگوییم، این وظیفه ماست که راجع به آنها بنویسیم و حرف بزنیم. اما باید حواسمان باشد که به جای آنها حرف نزنیم و آنها را همان گونه که بودند، نشان دهیم.
نوید شاهد زنجان: برای آینده هنری خود چه برنامه هایی دارید؟
موسوی: من اولین داستان و اولین فعالیتم درحوزه نوشتن را با نوشتن از امام رضا(ع) شروع کردم. هر موقع که قلم گرفتم تا چیزی بنویسم به خودش توکل کردم و با یاد مهربانی های بی دریغش، هربار بهتر از قبل نوشتم. همچنین هدف من برای نوشتن، هدف یک ماهه یا یک ساله نبوده که بخواهم بعد از مدتی رهایش کنم. حتما نگارش در حوزه ایثار و شهادت را ادامه خواهم داد چون تجارب ارزشمندی برای من به همراه دارد و مطمئن هستم مسیر مرا برای موفق‌تر شدن هموارتر می کند.
گفتگو از: صغرا بنابی فرد
